Gıda güvenliği ancak sürdürülebilir kaynak kullanımıyla ve gıda atıklarının azaltılması ve ideal olarak ortadan kaldırılmasıyla sağlanabilir.
Sınırlı kaynaklara ve artan nüfusa sahip bir dünyada, gıda güvenliği ancak daha sürdürülebilir kaynak kullanımıyla ve gıda atıklarının azaltılması veya ideal olarak ortadan kaldırılması dahil olmak üzere tüketim davranışımıza uyarlamalarla sağlanabilir.
Gıda atığını ölçmek için çeşitli yöntemler kullanılarak yapılan çalışmalar, küresel düzeyde ve ekonomik olarak gelişmiş ülkelerde "aşırı gıda üretimi" ve "gıda fazlası" nın gıda atığı oluşumunda önemli faktörler olduğunu ortaya koymaktadır. Gıda atığı teriminin temelini gıdanın ham hali ve üretimi aşamasında kullanılan kısımdan arta kalan kısımlar oluşturmaktadır. Gıdanın Ambalajı, gıdanın işlenmesi ve pişirilmesi esnasındaki kayıplar bu tanıma girmemektedir.
Gıda dinamizminde belirgin üç temel zincir sorun ortaya çıkmaktadır: aşırı üretim, artık ve atık. Sosyokültürel yapıya göre farklılık gösteren üretim ve tüketim farklılıklarıyla şekillenen bu sorunların önlenebilmesi hem doğa dostu bir hareket hem de israfın önüne geçilebilmesinin başlıca kaynaklarıdır. İhtiyacın eşit düzeyde giderilmesi sağlanarak her bireyin daha çok gıdaya ulaşabilmesi hedeflenmelidir. Gıda temel besin kaynağı olmakla birlikte aynı zamanda kullanımının bilinçsiz olması dahilinde temel besin eksikliğine de kaynak yaratan bir unsurdur. Gıdanın değerinin korunabilmesi ve tedarik zinciri içerisinde gerekli önlemlerin alınarak israfın önüne geçilmesi sağlanmalıdır.
Küresel gıda atığı sorununun çözümü için birçok çalışma ve öneri mevcut olsa da güncel olarak yüksek bir verim alınacak çalışmalar henüz faaliyete geçirilmemiştir. Küresel gıda atığı sorununun ertelenmesi ile birlikte gelecek yıllardaki gıda atığı hem miktar hem de ekonomik değer olarak büyüyecektir. Sorunun temelini değerlendirerek, gıda atıklarının hammadde olarak değerlendirilmesi ve yeniden kullanılabilmesi için etkin çalışmalar yapılmalıdır. Gıda israfının tekrarının ve artışının önüne geçilebilmesinin de temel önlemi ve yöntemi ancak bu iki seçenektir.
Gıda tedarik zinciri karmaşıktır ve her biri zincirdeki diğer birçok aktörle etkileşim halindeki çok sayıda üretici, işleyici, perakendeci ve tüketiciyle bağlantılıdır. Sonuç olarak, gıda kaybı ve israf ekonomisi daha iç içe ve karmaşık hale gelir. Bunun nedeni, dengede, değer zincirinin her aşamasındaki ajanlar, boşa gidenler de dahil olmak üzere, her türlü çaba ve girdi harcamaları için tazminat talep etmesidir. Firmaların faaliyette kalması için, atıkların atık depolama ücretleri ve benzeri yoluyla bertaraf edilmesine ilişkin her türlü maliyet dahil olacak şekilde belirlenen satış fiyatının, diğer tüm faktörlere bakılmaksızın satın alma fiyatından daha yüksek olması gerekir. Tedarik zincirinin her aşamasında, ek maliyetler hem girdi talebini hem de çıktı arzını etkileyecektir. Bu nedenle, gıda kaybı ve tedarik zincirinde yukarı ve aşağı israf, hem mevcut miktarı hem de piyasayı temizlemek için gereken fiyatları etkiler. Bu, standart gıda ve tarımsal emtia* pazar modellerinin merkezi olan çiftçiler için iş yapmanın normal maliyetlerinden, gıda ürünleri için işleme maliyetlerinden veya perakendeciler için pazarlama hizmetlerinin maliyetlerinden bağımsızdır.
Gıda israfının azalmasıyla ithalatın değeri düşer, ihracatın değeri artar, bu da özellikle döviz kazandırıcı kaygıları olan gelişmekte olan ülkeler için önemli bir sonuçtur.
Bazı girişimciler ise tarım, gıda üretimi veya gıda ambalajlaması ile ilgili teknolojik yenilikleri teşvik etmekte veya akıllı buzdolapları ve mobil uygulamalar gibi bazı hedef tüketiciler yiyecekleri planlamalarına ve depolamalarına yardımcı olmaktadır. Bu girişimlerin çoğu, biri için atık olarak algılanan şeyin bir başkası için kaynak haline gelebileceği temel ilkesine dayanmaktadır.
Enerji endüstrisi sürekli yenilenebilir ve çevre dostu enerji kaynakları arayışındadır. Yenilenebilir enerji kaynaklarına önerilen çözümlerde ise biyoetanol üretimi son zamanlarda en etkili yöntemlerden biridir. Bu sayede sınırlı fosil yakıtlarla ilgili endişeleri gidermek ve sera gazı emisyonlarının etkilerinin azaltılması hedeflenmektedir. Gıda kaynakları ile rekabet etmeden, doğa dostu yakıt üretimi amaçlanmıştır.
Biyoyakıt üretimi için kullanılacak hammadde seçiminde ülkelerin iklim ve coğrafi şartları farklılık göstermektedir ve buna göre hayvancılık, tarımsal faaliyetler ve ormancılık ürünleri de farklılık göstermektedir. Bu alandaki çalışmalara önem verilmesi hem istihdamın artması, hem de yerel ekonominin gelişmesi demektir.
İhtiyacı karşılama yönünden gıda güvencesi; bütün insanların yaşamlarını aktif ve sağlıklı sürdürebilmeleri için gerekli olan besin ihtiyaçlarını karşılayabilmek için yeterli, dengeli ve besleyici gıdaya erişme hakkı olarak tanımlanmaktadır. Pek çok tarımsal üründen ve yan üründen biyoetanol üretilebilmekte, ancak biyoetanol üretiminin büyük bölümünde aynı zamanda gıda olarak da kullanılabilen hammaddeler kullanıldığı için, dünya genelinde hava şartlarına bağlı olarak azalma gösteren tarım ürünlerinin biyoetanol üretiminde kullanılması, arz-talep ilişkisine bağlı olarak bu gıdaların fiyatlarını da artırmaktadır. Bu durum da, talebin arttığı ürünlerin fiyatlarını giderek artıracak ve dolayısıyla arz açığı olan gıda ürünlerine olan ihtiyacın karşılanmasında ciddi problemler yaşanacaktır.
Şeker pancarı veya pancar melasından biyoetanol üretimi; Türkiye pancar üreticileri için yeni bir piyasanın açılması, münavebe* sistemi ve yeni ekim alanları ile daha çok pancar ekimi ve işgücü imkânı sağlayacaktır. Maliyet yönünden en avantajlı C pancarı olup bunu melas izlemektedir. Biyoetanol tüketiminin yaygınlaşması ile şeker pancarı sadece şeker üretiminde değil, biyoetanol üretiminde de kullanılacağı için sektörün daha hareketli olacağı düşünülmektedir. Ancak bugünkü C pancarı fiyatları ile pancar satın alma konusu da iyi değerlendirilmelidir.
Şeker pancarından biyoetanol üretilmesi halinde tahmini hammadde maliyetinin daha düşük olacağı görülmekle birlikte, şeker pancarını pancar melası takip etmektedir. Melas esasında şeker üretiminde bir gıda artığıdır, hayvan yemi olarak değerlendirilmesinin yanı sıra biyoetanol üretimine de alternatif kaynak oluşturmaktadır.
Türkiye’nin petrol ihtiyacının yaklaşık %90’ını ithal ederek karşıladığı düşünüldüğünde enerji güvenliğinin önemi ortaya çıkmaktadır. Petrole olan bu bağımlılığın azaltılması için gerçekçi, verimli ve sürdürülebilir politikaların oluşturulması gerekmektedir. Türkiye’de, benzine biyoetanol harmanlama oranının %5’e çıkarılması durumunda, yaklaşık olarak 135 milyon litre biyoetanol üretimi için gerekli hammadde miktarları, 2013 yılı Türkiye üretimlerinin; 356 bin ton mısır ~ %6’sı, 1 milyon 244 bin ton şeker pancarı ~ %7,5’i, 448 bin ton pancar melası ~ %72’si, 240 bin ton buğday ~ %1,8’idir. Yaklaşık 16-18 milyon hektar ekili alanı bulunan Türkiye’nin belirtilen üretimleri ve daha fazlasını karşılamasının herhangi bir sorun yaratmayacağı değerlendirilmektedir.
Kolonya ve dezenfektan üretiminin desteklenebilmesi ve taleplerin karşılanabilmesi sebebiyle, ülkemizde yakıtta %3 biyoetanol kullanım zorunluluğu yerini daha yüksek rakamlara bırakamadan, fabrikalardaki biyoetanol üretimi yerine etil alkol üretimine ağırlık verilmesine sebep olmuştur.
Emtia: ekonomide ticari faaliyetlerin konusu olan maden, tarım ürünleri veya enerji kaynakları, hayvancılık ürünleri vb. malların bütününe verilen isim
Münavebe: bir tarlaya aynı ürünleri arka arkaya ekilmemesi, farklı bitkilerin bir düzen içinde birbirinin peşi sıra ekilmesini ifade eden tarım yöntemidir.
AGPAM’ın sizin için önerdiği çalışmaları okuyun.
Yaşanan gıda güvenliği krizleriyle birlikte gündeme gelen ve teknolojiyle hızla gelişen izlenebilirlik kavramı gıda güvenliğinde kritik önem arz...
Gerek göçebe gerek yerleşik yaşam koşulları farklı tekniklerin keşfedilmesini sağlamıştır. Bu geniş gıda kültüründe Türk malı dünya gıda...
Ekolojik olarak sürdürülebilir olan biyobozunur ambalajların geliştirilmesi, küresel ısınmayı durdurmanın bir anahtarı olarak görülüyor.
AGPAM’ın çalışma alanlarını ve gerçekleştirdiği çalışmaları inceleyin.
